Waarom blozen we en hoe komt het eigenlijk tot stand? Hersenscans onthullen dat het anders zit dan gedacht

[Thijs]

Waarom blozen we en hoe komt het eigenlijk tot stand? Hersenscans onthullen dat het anders zit dan gedacht
17 juli 2024
Vivian Lammerse
3 min. lezen

Blozen blijkt geassocieerd te zijn met activiteit in het cerebellum en visuele hersengebieden en verrassend genoeg minder met de gebieden die normaal gesproken betrokken zijn bij het begrijpen van onze eigen en andermans gedachten.

Velen weten hoe het voelt om te blozen. Je gezicht wordt warm en rood en je ervaart zelfbewuste emoties zoals verlegenheid, schaamte en trots. Charles Darwin beschreef het zelfs als ‘de meest bijzondere en meest menselijke van alle uitdrukkingen’. Maar waarom blozen we eigenlijk, en wat zijn de onderliggende mechanismen erachter?

Blozen
Hoewel blozen een alledaags verschijnsel is, is er eigenlijk nog maar weinig bekend over de precieze oorzaken ervan. “Blozen is een interessant fenomeen omdat we nog steeds niet weten welke cognitieve vaardigheden ervoor nodig zijn,” legt ontwikkelingspsycholoog Milica Nikolic uit. “Er is een idee in de psychologie dat teruggaat tot Darwin, die zei dat blozen optreedt wanneer we nadenken over wat andere mensen van ons denken, wat relatief complexe cognitieve vaardigheden met zich meebrengt.”

MRI-scans
De onderzoekers bestudeerden blozen door met behulp van MRI-scans geactiveerde hersengebieden te bekijken, terwijl ze ook de temperatuur van de wangen registreerden – een indicator van blozen. De deelnemers aan het onderzoek waren tienermeisjes, omdat deze groep vaak veel bezig is met wat anderen van hen denken. “Het is bekend dat blozen toeneemt tijdens deze levensfase, aangezien adolescenten erg gevoelig zijn voor de mening van anderen, bang kunnen zijn voor afwijzing of geen verkeerde indruk achter willen laten,” aldus Nikolic.

Karaoke
Om een situatie te creëren waarin de deelnemers in een gecontroleerde experimentele omgeving bloosden, brachten de vrijwilligers twee keer een bezoek aan het laboratorium. In de eerste sessie werden ze gevraagd om moeilijke karaokenummers te zingen. Tijdens het tweede bezoek bekeken ze opnames van zichzelf, terwijl hun hersenactiviteit en lichamelijke reacties werden gemeten. Om het nog uitdagender te maken, kregen de deelnemers te horen dat hun opnames bekeken zouden worden door een publiek. Daarnaast kregen de deelnemers video-opnames te zien van een andere deelnemer die op een vergelijkbaar niveau had gezongen en een professionele zanger die zich voordeed als een derde deelnemer.

Hersengebieden
De onderzoekers merkten op dat de wangen van deelnemers aanzienlijk warmer werden en roder kleurden wanneer ze zichzelf zagen zingen in vergelijking met wanneer ze anderen zagen zingen. Iets dat misschien niet zo verrassend is. Wat dat wel is, is toen de onderzoekers de corresponderende hersengebieden bestudeerden. Ze ontdekten dat blozen geassocieerd is met verhoogde activiteit in het cerebellum, een hersengebied dat normaal gesproken bekend staat om zijn rol in beweging en coördinatie. “Recent is er veel onderzoek dat suggereert dat het cerebellum betrokken is bij emotionele verwerking,” voegt Nikolic toe. Bovendien toonde de studie verhoogde activiteit in visuele hersengebieden aan, wat erop wijst dat de video’s van het eigen zingen de aandacht van de deelnemers trokken.

Zelfbewustzijn
Opmerkelijk genoeg was er geen activiteit te zien in gebieden van de hersenen die gewoonlijk geassocieerd worden met het begrijpen van je eigen of andermans mentale toestand. Dit suggereert dat blozen vooral wordt veroorzaakt door een toegenomen gevoel van zelfbewustzijn en het idee gezien of blootgesteld te worden, eerder dan door een bewuste inschatting van wat anderen van ons denken. “Op basis hiervan concluderen we dat nadenken over de gedachten van anderen niet nodig is voor blozen,” zegt Nikolic. “Blozen kan een onderdeel zijn van de automatische opwinding die ontstaat wanneer je wordt blootgesteld aan dit soort situaties.”

Stap voorwaarts
Het onderzoek markeert een belangrijke stap voorwaarts in ons begrip van het complexe fenomeen van blozen. De bevindingen suggereren dat blozen een automatische reactie kan zijn op situaties waarin men zichzelf beoordeelt of blootstelt aan de mogelijke beoordeling van anderen. “De volgende stap zou zijn om naar blozen onder verschillende omstandigheden te kijken, of misschien zelfs om het fenomeen bij jongere kinderen te onderzoeken, voordat ze de cognitieve vaardigheden hebben ontwikkeld om na te denken over de gedachten van anderen,” stelt Nikolic.

Deze bevindingen, gepubliceerd in het vakblad Proceedings of the Royal Society B, dragen niet alleen bij aan ons begrip van menselijke emoties, maar kunnen ook bijdragen aan het ontwikkelen van effectievere benaderingen voor de behandeling van sociale angststoornissen en vergelijkbare aandoeningen waarbij blozen een rol speelt. “Blozen op zich is erg interessant omdat het universeel is,” merkt Nikolic op. “Er zijn zelfs mensen die een fobie ontwikkelen voor blozen, bijvoorbeeld mensen met een sociale angststoornis. Wanneer we de mechanismen van blozen begrijpen, kunnen we de angst voor blozen beter aanpakken. Daarnaast is het ook interessant om meer te weten te komen over blozen in algemene zin, aangezien het vaak voorkomt in ons dagelijks leven.”

Bron: https://scientias.nl/waarom-blozen-we-e ... n-gedacht/