Informatie

Afbeelding

Dermatoloog aan het woord - Informatie over hyperhidrosis (April 2020)

Zweetklieren vormen een belangrijk deel van onze huid. Zij dienen vooral voor temperatuurregulatie. Ook is zweet belangrijk als het gaat om seksuele aantrekking. Echter te veel zweten wordt vaak als zeer hinderlijk ervaren, werkt vaak stigmatiserend en kan leiden tot sociaal isolement. Geurend zweet wordt zeer onterecht door de omgeving al snel geassocieerd met onvoldoende lichamelijke verzorging. Natte transpiratie met angst en lagere betrouwbaarheid. Of transpiratie als storend wordt ervaren is uiteraard sterk afhankelijk van persoon en omgeving.
Ondanks dat veel mensen last hebben van overmatig zweten wordt er vaak uit gene weinig over gesproken. Een meer anoniem medium als internet is in mijn ogen dan ook een hele goede mogelijkheid om met anderen in contact te komen die hetzelfde probleem treft. Je kunt informatie over nieuwe behandelingen uitwisselen en natuurlijk kun je ook jouw gevoelens die het overmatig zweten met zich meebrengt delen met lotgenoten.

Zweetklieren

Zweetklieren liggen voornamelijk in het onderhuidse vetweefsel, ze hebben een uitvoergang in de opperhuid. Er zijn twee verschillende soorten zweetklieren:
1. Apocriene zweetklieren: Dit zijn de zweetklieren die vooral in de plooien zijn gelegen en die een belangrijke rol spelen in de geur. Deze klieren produceren talgrijk zweet (beetje vettig) wat door bacteriën wordt omgezet in afvalproducten die de kenmerkende geur geven. Deze geur kan een grote (seksuele) aantrekkingskracht uitoefenen . Als de geur sterk is kan deze juist ook afstoten.

2. Eccriene zweetklieren: Dit zijn de zweetklieren die vooral het kenmerkende heldere vocht produceren. Deze klieren zijn erg belangrijk voor de temperatuurregulatie van de huid en dus het lichaam. Functioneren zij te sterk krijg je last van “klotsende” oksels, zweterige handdruk of sop je in je schoenen.
De meeste mensen met overmatig zweten doen dat onder hun oksels, handen of voeten, maar natuurlijk kan het ook voorkomen op het voorhoofd of andere lichaamsdelen.
Als overmatig transpireren over het hele lichaam plaatsvindt kan dit een aanwijzing zijn voor een onderliggende ziekte en is het altijd verstandig om de huisarts hierover te raadplegen.


Overmatig zweten

Hoe komt het dat je overmatig gaat zweten? Waarschijnlijk is het niet zo dat er meer zweetklieren aanwezig zijn op de plekken waar je extra zweet. Zweetklieren worden vanuit de hersenen (de thermostaat van je lichaam bevindt zich in de Hypothalamus) via zenuwen aangestuurd. Bij overmatige transpiratie is er sprake van een te hoge activiteit van de centrale thermostaat of geleidende zenuwen. Deze activiteit staat onder invloed van het sympathische zenuwstelsel. Dit systeem wordt onder invloed van stress geactiveerd. Ook lichamelijke inspanning wordt door het lichaam als stress gezien. Bij stress komen er adrenaline en hierop lijkende stoffen vrij die het sympathische systeem actiever maken. Je kunt je dus goed voorstellen dat het realiseren van zweten via de toename van stress het zweten alleen maar erger maakt. Een psychologische behandeling gericht op emotionele feedback kan hier helpen.

Wat kun je zelf doen?

Producten die het sympathische systeem activeren moeten bij overmatig zweten zoveel mogelijk worden vermeden. Te denken valt aan overmatig koffiedrinken en roken. Bij overmatige geur kan gezond eten met vooral groente en fruit echt helpen. Bij overgewicht zie je ook vaak een sterkere zweetproductie, probeer daarom een gezond gewicht te bereiken en te behouden.
Niet permanente behandelingen: drogist, huisarts en specialist.


Lokale behandelingen van de huid bij geur;

Deodorant: Effectief bij overmatige geur. Hierbij wordt getracht door toevoeging van parfum de geur van zweet te overstemmen. Een beter effect kan worden verkregen door deodorant te combineren met een antibacteriële behandeling gericht op de bacteriën die het talg houdend zweet omzetten. Je moet dan denken aan desinfectantia zoals chloorhexidine, Betadine of antibacteriële zeep. Ook producten waaraan zilver is toegevoegd kunnen erg effectief zijn. Zilverhoudende crèmes kan je krijgen via je arts. Op internet zijn er meerdere zilverhoudende producten verkrijgbaar. Ik heb goede resultaten van Nuud gezien.

Aanzuring van de huid
De bacteriën die een grote rol spelen bij het ontstaan van de geur bij zweten houden niet van een zure omgeving. Behandelingen hier opgericht zijn dan ook vaak erg effectief.
Een simpele en effectieve behandeling bij geur is een combinatie van baking soda met toevoegingen zoals kokosvet en maïzena. Mijn ervaring is vooral erg goed bij stinkende zweetvoeten.
Ook het wassen van de oksel met aanzurende “zeep”, bijvoorbeeld Lactacyd pH 3,4 kan een goed effect hebben.

Lokale behandelingen bij overmatig zweten
Anti-transpirant: Effectief bij overmatige natte transpiratie. Voor een beter effect is vaak een aluminiumoplossing toegevoegd. Via de huisarts zijn er sterker aluminiumoplossingen uit te proberen. Sinds kort is een doekje met glycopyronium tosylate (Qbrexa) op de markt. In Europa nog moeilijk te krijgen. In Nederland nog niet. Deze behandeling wordt niet vergoed en is prijzig. Andere toepassingen van lokale anticholinergica (zie verderop) worden ontwikkeld echter zijn nog niet op de markt.

Iontoforese: Hierbij wordt de overdracht van de kleine zenuwen naar de zweetklieren verminderd door het via metalen plaatjes toedienen van ongevaarlijke lage stroom. Voor een blijvend resultaat moet de behandeling aanvankelijk dagelijks worden herhaald. Na enkele weken kan soms worden volstaan met 2-3 keer per week. Het kan vooral voor handen en voeten een goed effect hebben.

Botuline toxine: Door toedienen van kleine injecties met botuline toxine kun je tijdelijk (ongeveer drie maanden tot een half jaar) de overdracht van de kleine zenuwen naar de zweetklieren verlammen. De behandeling wordt door enkele huisartsen, in cosmetische klinieken en in ziekenhuizen uitgevoerd. Omdat het lichaam antistoffen tegen de botuline toxine kan gaan maken kan de werkingsduur sterk verkorten. Vergoeding blijft een discutabel punt. De zorgverzekeraar zegt dat deze behandeling altijd wordt vergoed echter de criteria waaraan moet worden voldaan lijken niet helemaal duidelijk. Zie ook uitgebreide correspondentie hier op het forum.

Medicatie: Middelen gericht tegen stress kunnen verbetering geven van transpireren. Hiervoor kan een B-blocker (bloeddrukverlager) propanolol worden toegepast. Dit kan erg effectief zijn voor een presentatie of examen. Benzodiazepines zoals diazepam en oxazepam kunnen bij vooral angst een goed effect geven. Bij deze middelen bestaat echter het risico op verslaving! Anticholinergica worden veel toegepast bij uitgebreider zweten en zijn vooral effectief bij zweten van het voorhoofd. Gebruikte ik in het verleden vooral oxybutinine ben ik de laatste jaren helemaal over op glycopyrronium. Deze middelen heten anticholinergica en zullen de overgang van impulsen naar de zweetklieren remmen waardoor het zweten afneemt. Bijwerkingen zijn vooral droge mond en drogen ogen. Deze bijwerkingen zie je minder bij het gebruik van glycopyrronium terwijl het effect iets beter lijkt te zijn op het zweten. Gezien recente studies waarin bij langdurig gebruik van anticholinergica het risico op dementie iets lijkt te zijn toegenomen lijkt glycopyrronium ook veiliger omdat het de bloedhersenbarrière minder makkelijk passeert.


Permanente behandeling: dermatoloog of chirurg

Deze behandelingen zijn gericht op kapot maken van zweetklieren of gedeeltelijk onderbreken van aansturende zenuwen.

Chirurgisch verwijderen van huid: Het verwijderen van de huid in de oksel wordt eigenlijk niet meer als behandeling toegepast omdat door de littekenvorming en een ontstaand relatief huidtekort de schouderfunctie ernstig beperkt kan worden.

Hidrocurettage / hidrosuctie al dan niet gecombineerd met laser: Het lokaal wegschrapen of door middel van liposuctie verwijderen van de zweetklieren is een lokale ingreep. Hierbij vindt na lokale verdoving via een kleine snee verwijdering van de zweetklieren in de oksel plaats. De resultaten kunnen heel goed zijn maar kunnen niet goed worden voorspeld. De toevoeging van laser leek mogelijk een beter effect te geven omdat hierbij de zweetklieren ook worden dicht gebrand. De laatste jaren zijn deze behandelingen grotendeels overgenomen door de miraDry en de sympathectomie.

Partiële sympathectomie of sympathicotomie: Dit is een behandeling die al een tientallen jaren door thoraxchirurgen en soms neurochirurgen wordt uitgevoerd. Hierbij wordt onder volledige narcose nadat er een klaplong is gemaakt door middel van een scoop (een soort kijkbuis) de aansturende sympathische zenuw deels doorgebrand. In het verleden kwamen er na de behandeling nog wel eens complicaties voor zoals compensatoir zweten en blijvende pijn bij ademhalen. Door verfijning van de techniek is dit risico substantieel kleiner geworden echter nog zeker niet nul. Bij okselzweten werkt deze techniek niet altijd en is het risico op compensatiezweten het grootst. Bij definitief behandelen van zweethanden is sympathectomie nog steeds de eerste keus.

Behandeling door middel van elektromagnetische energie: Deze behandeling voor de oksels wordt sinds 2014 in Nederland toegepast. De behandeling onder lokale verdoving (verdunt verdovingsmiddel = tumescent) geeft in onderzoek een blijvende reductie van meer dan 82 % van het okselzweten na twee behandelsessies. Door optimalisatie van het behandelprotocol is dit de laatste jaren verder verbeterd. In de patiënten die ik met het nieuwe protocol behandel is ongeveer 80% na een behandeling tevreden (voldoende reductie). Na twee behandelingen is dit zeker 90%. 100% garantie is niet te geven ook omdat het onmogelijk is om alle zweetklieren te raken en zoals ik eerder uitlegde het zweten onder invloed staat van centrale processen. miraDry voor handen en voeten staat nog ter discussie. Leken de aanvankelijke resultaten veelbelovend heeft het Amerikaanse bedrijf op dit moment geen duidelijke focus op verdere ontwikkeling. Inmiddels zijn er zover ik weet twee behandelaars in Europa die de miraDry toepassen op handen onder andere dr. Shra in Londen en dr. Schick in München. De resultaten zijn wisselend en behandelingen brengt risico met zich mee. Dr. Schick heeft zich in het bijzonder gespecialiseerd in behandeling van grotere oppervlakten met de miraDry zoals rug of borst.

Ik heb geprobeerd een bundeling te maken van de huidig gangbare behandelingen. Het kiezen van de juiste behandeling is maatwerk. Ik juich het toe dat er centra komen in Nederland waar kennis en kunde in samenwerking worden aangeboden. Op dit moment is er in het meander Medisch centrum in Amersfoort een expertisecentrum waarin alle therapeutische opties ondersteund door specifiek noodzakelijke specialisten aanwezig is.
Uiteraard zijn er meerdere centra waar je voor de specifieke behandelingen goed terecht kunt en worden vooral de miraDry en behandeling met botuline toxine op veel plaatsen in Nederland aangeboden. Ook zijn er centra gespecialiseerd in bijvoorbeeld sympathectomie zoals de hyperhidrose kliniek in Groningen.

Wim Venema, dermatoloog Wilhelmina Ziekenhuis Assen, medisch adviseur Nederlandse Hyperhidrosis Vereniging

Vragen aan het overmatigzweten.nl team kun je sturen naar overmatigzweten@hotmail.com